Divan-ı Hikmet
- 12. yüzyılda Türk edebiyatının ilk mutasavvıf şairi, Hoca Ahmet Yesevî tarafından kaleme alınmıştır.
- Ahmet Yesevî, şiirlerine, onları aynı biçimsel özellikleri taşıyan şiirlerden ayırmak için, hikmet adını vermiştir. Bu hikmetler, Divan-ı Hikmet adı altında toplanmıştır.
- Şair bu hikmetlerle müritlerine dervişliğin kurallarını öğretmeye çalışmıştır.
- Sanat kaygısı taşımadan söylenen, lirizm yönü zayıf olan hikmetler; İslamiyet’i ve tasavvufu yaymak amacıyla yazıldığı için tasavvuf (tekke) şiirinin de ilk örnekleri sayılır.
- Hikmetler, dinî içerikli şiirlerdir. Bu şiirler, Anadolu sahasında ortaya çıkan ilahilerin ilk örnekleridir.
- Divan-ı Hikmet, Peygamberimizin hayatı ve mucizeleri, İslam menkıbeleri, dervişliğin faziletleri, ilahi aşk, cennet ve ibadet gibi dinî konuların ele alındığı ahlakî tasavvufî, didaktik bir eserdir.
- Hoca Ahmet Yesevî’nin hem düşüncesi hem de şiirlerindeki anlayış yüzyıllar boyu devam etmiş, Hacı Bektaşi Veliler, Yunus Emreler bu anlayıştan derinden etkilenmiştir.
- Hikmetler, hece ölçüsünün 7’li ve 12’li kalıbıyla, koşma nazım biçimiyle ve dörtlükler halinde yazılmıştır. Ayrıca gazel ve mesnevi nazım şekliyle, aruz ölçüsüyle yazılan bazı hikmetler de vardır. Bu durum, İslamiyet’e geçiş döneminin bir özelliğidir.
- Şiirler, biçim yönünden İslamiyet öncesi sözlü edebiyat ürünü olan koşukların devamı; dinî içerikli olduğu için de dinî – tasavvufi şiir geleneğinin başlangıcı sayılır.
- Karahanlı (Hakaniye) Türkçesiyle yazılan eserin dili sadedir.
- Ahmet Yesevî, sonraki yüzyıllarda birçok tarikatın kurulmasına da kaynaklık eden Yesevî tarikatını kurmuştur. Bu, Türk dünyasındaki ilk tarikat, Ahmet Yesevî de ilk tarikat kurucusudur.
İslamiyete geçiş döneminin diğer eserleri hakkında detaylı bilgi almak için lütfen aşağıdaki linklere tıklayınız.
www.edebiyatvedil.net
