Kutadgu Bilig
- Yusuf Has Hacip, tarafından 1069-1071 yılları arasında yazılarak Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunmuştur.
- Yusuf Has Hacip okuyanlara yol göstersin, onlara mutluluk versin diye eserine “Mutluluk Veren Bilgi” adını veren Kutadgu Bilig adını koymuştur.
- Eser, ayet ve hadislere dayanarak öğütler verdiği için İslâmî, Karahanlılar hakkında bilgi verdiği için tarihî, sosyal kurumlardan bahsettiği için sosyal, ideal bir hükümdarın nasıl olması gerektiğini belirttiği için siyâsî, orduya geniş yer ayırdığı için askerî, bilgi ve nasihat verdiği için didaktik, üstün bir edebî değere sahip olduğu için edebî, tüm bunları çeşitli sembollerle anlattığı için alegorik bir eserdir.
- İslam kültürü etkisindeki Türk edebiyatının edebî değer taşıyan ilk eseridir.
- Mesnevi nazım şekliyle yazılan eserde 6645 beyit ve 173 dörtlük vardır. Mani şeklinde uyaklanan dörtlükler beyitlerin arasına serpiştirilmiştir. Dolayısıyla eserde hem aruz hem hece ölçüsü kullanılmıştır.
- Hakaniye Türkçesiyle (Karahanlı, Çağatay Türkçesi) yazılan eserde Arapça ve Farsça sözcüklere az yer verilmiştir.
- Kutadgu Bilig ilklerin eseridir:
- Divan edebiyatı geleneğiyle ilk Türkçe eserdir.
- Türk edebiyatındaki ilk mesnevi örneğidir.
- Aruzun kullanıldığı ilk Türkçe eserdir.
- Beyit nazım birimiyle yazılan ilk Türkçe eserdir.
- Devlet adamlarına öğüt verdiği için Türk edebiyatının ilk siyasetname örneği sayılır.
- Alegorik tarzda yazılan ilk Türkçe eserdir.
- Eserin, Fergana, Kahire ve Viyana’da bulunan üç yazma nüshası vardır.
- Dil, edebiyat ve kültür tarihimizin en önemli eserlerinden biridir.
- Alegorik (sembolik) bir anlatımı vardır. Adalet, mutluluk, akıl ve akıbeti temsil eden dört sembolik kahramanın konuşmaları, sohbetleri, tartışmaları tiyatro havası içinde ve canlı bir anlatımla verilmiştir. Semboller aracılığıyla, karşılıklı konuşma şeklinde öğütler verilen eserdeki sembol kişiler ve temsil ettikleri kavramlar şunlardır:
| Kişinin adı | Eserdeki konumu | Temsil ettiği kavram |
| KünTogdı | Hükümdar | Kanun (doğruluk, adalet) |
| AyToldı | Vezir | Saadet (Mutluluk, talih, devlet, kut) |
| Ögdülmiş | Vezirin oğlu | Akıl (anlayış, bilgi) |
| Odgurmış | Vezirin kardeşi | Akıbet (kanaat, dünyanın sonu) |
İslamiyete geçiş döneminin diğer eserleri hakkında detaylı bilgi almak için lütfen aşağıdaki linklere tıklayınız.
